Białaczka – leczenie chemioterapią

Chemioterapia jest najczęstszym sposobem leczenia chorób nowotworowych, w tym nowotworów układu krwiotwórczego. Ten rodzaj leczenia wykorzystuje jeden lub więcej leków cytostatycznych działających ogólnoustrojowo, czyli na komórki organizmu, w szczególności zaś na komórki szybko dzielące się. Oprócz komórek nowotworowych, podczas chemioterapii uszkodzeniu ulegają także inne zdrowe komórki, które cechują się szybkim podziałem (szpik kostny, komórki skóry, błon śluzowych układu pokarmowego). Chemioterapię zwykle kojarzy się z innymi sposobami leczenia, m.in.

02.03.2021

Chemioterapia jest najczęstszym sposobem leczenia chorób nowotworowych, w tym nowotworów układu krwiotwórczego. Ten rodzaj leczenia wykorzystuje jeden lub więcej leków cytostatycznych działających ogólnoustrojowo, czyli na komórki organizmu, w szczególności zaś na komórki szybko dzielące się. Oprócz komórek nowotworowych, podczas chemioterapii uszkodzeniu ulegają także inne zdrowe komórki, które cechują się szybkim podziałem (szpik kostny, komórki skóry, błon śluzowych układu pokarmowego). Chemioterapię zwykle kojarzy się z innymi sposobami leczenia, m.in. z radioterapią, hormonoterapią, immunoterapią oraz zabiegami chirurgicznymi.

Cele chemioterapii w leczeniu nowotworów

Chemioterapia, w zależności od typu choroby i stopnia jej zaawansowania, powinna zakładać:

  • całkowite wyleczenie choroby spowodowanej zmianami nowotworowymi,
  • powstrzymanie rozwoju choroby,
  • opóźnienie rozwoju choroby,
  • poprawienie jakości życia pacjenta poprzez złagodzenie części objawów choroby.

Skuteczność stosowania chemioterapii, niezależnie od zakładanych celów, może być różna. Najbardziej pożądana jest odpowiedź całkowita, kiedy to ustępują wszystkie objawy (pacjent odczuwa i obserwuje poprawę oraz potwierdzają to badania dodatkowe). Odpowiedź na leczenie cytostatykami może mieć także charakter niepełny, gdy leczenie działa, lecz jest tylko częściowo skuteczne. Niekiedy organizm reaguje na chemioterapię, stabilizując chorobę, która nie postępuje, lecz również nie cofa się. W niektórych przypadkach obserwuje się postęp choroby nowotworowej, pomimo zastosowanego leczenia cytostatycznego.

Białaczki ostre a chemioterapia

Leczenie ostrych białaczek (szpikowych i limfoblastycznych) przebiega wieloetapowo.

Pierwszą fazą jest leczenie indukcyjne (indukcja remisji), którego celem jest uzyskanie remisji całkowitej choroby, czyli stanu, w którym pacjent nie ma objawów chorobowych oraz normalizują się wyniki badań krwi, w tym morfologii. Leczenie jest bardzo intensywne, wymaga wielotygodniowej izolacji chorego i powinno doprowadzić do takiego zmniejszenia ilości nowotworowych krwinek, by nie były one wykrywane przez standardowe badania. Uzyskanie remisji nie kończy jednak leczenia białaczki.

W drugim etapie leczenia, od momentu uzyskania remisji choroby, następuje faza chemioterapii konsolidacyjnej, która ma na celu eliminację choroby resztkowej, czyli pozostałych, niemal niewykrywalnych, komórek nowotworowych. Leczenie jest równie intensywne, wielotygodniowe i również wymaga izolacji chorego.

W końcu stosuje się leczenie pokonsolidacyjne (czasami jest to chemioterapia podtrzymująca), mające utrzymać stan remisji i zapobiec nawrotowi choroby, którego źródłem mogą być pojedyncze przetrwałe komórki nowotworowe.

Przeszczepienie krwiotwórczych komórek macierzystych w leczeniu ostrych białaczek

W niektórych przypadkach jedyną szansą na wyleczenie pacjenta jest przeszczepienie alogenicznych krwiotwórczych komórek macierzystych. W tym celu konieczne jest znalezienie odpowiedniego dawcy, czyli osoby będącej bliźniakiem genetycznym chorego. Prawdopodobieństwo zgodności w obrębie układu zgodności tkankowej wynosi 25% w przypadku rodzeństwa. Statystyki pokazują, iż niecała 1/3 chorych zakwalifikowanych do przeszczepienia ma dawcę rodzinnego. W pozostałych przypadkach poszukuje się dawcy niespokrewnionego w Ośrodkach Dawców Szpiku i rejestrach. Ponieważ stale przybywa zarejestrowanych potencjalnych dawców, szanse na zakończenie poszukiwań sukcesem są spore (na świecie dla około 60% potrzebujących zostaje znaleziony genetyczny bliźniak, a w Polsce dla ok 80%).

Przewlekła białaczka limfocytowa

Ten najczęściej rozpoznawany rodzaj białaczki, dotyczący głównie osób starszych, ma zwykle powolny przebieg i nie zawsze wymaga leczenia zaraz po rozpoznaniu. Celem terapii w przewlekłej białaczce limfocytowej, oprócz zatrzymania rozwoju nowotworu jest przede wszystkim przedłużenie życia pacjenta, ochronę przed zakażeniami, a także utrzymanie chorego w stanie pozwalającym mu na w miarę normalne funkcjonowanie. Całkowite wyleczenie tą metodą nie jest możliwe.

Wraz z chemioterapią W tym rodzaju białaczki bardzo często wykorzystuje się terapię celowaną, np. monoklonalne przeciwciała, czyli białka, które ukierunkowane są na komórki nowotworowe.

Chemioterapia w przewlekłej białaczce szpikowej

W tym szczególnym rodzaju białaczki, dzięki identyfikacji genetycznego podłoża choroby (swoista mutacja powodująca transformację nowotworową), dzięki tzw terapiom celowanym, niwelującym efekt tej mutacji, coraz rzadziej konieczna jest klasyczna chemioterapia. W leczeniu wykorzystuje się leki z grupy inhibitor kinaz tyrozynowych. Leczenie to, niskotoksyczne dla organizmu, daje szansę na osiągnięcie pożądanej i długotrwałej remisji choroby. Czasami jednak przeszczepienie szpiku jest konieczne dla dalszej kuracji i wyleczenia. Niekiedy również cytostatyki muszą być silniejsze, wówczas podaje się standardowy zestaw stosowany w wypadku białaczki w typie ostrym. Dla chorego jednak znacznie korzystniejsza jest terapia mniej toksycznym lekiem, a trwająca dłużej.

W bazie wiedzy Fundacji DKMS „Naszpikuj się wiedzą” można znaleźć więcej pomocnych treści na temat nowotworów krwi.

Bibliografia:

  • Orzechowska-Juzwenko K. Zarys chemioterapii nowotworów narządowych i układowych, Volumed, Wrocław 2000, ISBN 83-87804-15-0
  • Madej G. Chemioterapia onkologiczna dorosłych i dzieci, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 1999, ISBN 83-200-2194-4
  • Buczko W. (red.), Mutschler Farmakologia i toksykologia, MedPharm, Wrocław 2010, ISBN 978-83-60466-81-0
  • Brużewicz S., Wronkowski Z., Chemioterapia i radioterapia, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007, ISBN 978-83-200-3273-4
Podobne wpisy