W Polsce co 40 min. ktoś dowiaduje się, że cierpi na białaczkę lub inny nowotwór krwi, a około 700 Pacjentów rocznie zostaje zakwalifikowanych do przeszczepienia szpiku lub komórek macierzystych. Dla wielu z nich jedyną szansą na życie jest Dawca niespokrewniony, tzw. „bliźniak genetyczny”.
Przeszczepienia szpiku lub krwiotwórczych komórek macierzystych dokonuje się głównie u Pacjentów, którzy zmagają się z chorobami układu krwiotwórczego, a należą do nich między innymi: białaczki, chłoniaki, zespoły mieloproliferacyjne, a także choroby nienowotworowe, jak: ciężka niedokrwistość aplastyczna, inne ciężkie wrodzone choroby dotyczące układu krwiotwórczego oraz wrodzone niedobory odporności u dzieci, choroby metaboliczne.
Szanse na znalezienie „bliźniaka genetycznego” dla Pacjenta chorującego na nowotwór krwi są małe. Prawdopodobieństwo wynosi 1:20 000, a w przypadku rzadkiego genotypu – aż 1 do kilku milionów. Wszystko za sprawą różnorodności genów układu HLA (Human Leukocyte Antigen), dającym nam aż 5 miliardów kombinacji! Żeby mogło dojść do przeszczepienia, zgodność pomiędzy Dawcą a Biorcą powinna wynosić 10/10 cech tkankowych. W wyjątkowych sytuacjach uwzględnia się Dawcę, który jest zgodny z Pacjentem 9/10 lub 8/10. Współczesna transplantologia dąży do tego, aby kwalifikując do przeszczepienia Dawcę i Biorcę uzyskać pomiędzy nimi pożądaną zgodność w zakresie HLA, która mniejsza ryzyko powikłań po transplantacji.
Pierwsze sukcesy transplantologiczne w Polsce
Pierwsze – i pierwsze udane – przeszczepienie szpiku allogenicznego w Polsce przeprowadził w 1984 roku wraz z zespołem prof. Wiesław Jędrzejczak. Sześcioletnia Pacjentka otrzymała wówczas szpik od swojej siostry. W 1997 r. prof. Jerzy Hołowiecki przeprowadził w Katowicach pierwszy w Polsce przeszczep szpiku od Dawcy niespokrewnionego - Pacjentką była Urszula Jaworska. To tylko część długiej listy sukcesów polskich specjalistów, którzy swoimi osiągnięciami zapisali się na kartach historii transplantologii hematologicznej.
Jakie są rodzaje przeszczepień?
W zależności od tego, kto jest Dawcą dla Pacjenta, wyróżniamy dwa rodzaje przeszczepień: od Dawcy spokrewnionego lub niespokrewnionego.
W przypadku przeszczepienia allogenicznego Dawcami rodzinnymi dla Pacjenta mogą być[3]:
W sytuacji, gdy Pacjent wymaga przeszczepienia allogenicznego od Dawcy niespokrewnionego, rozważa się transplantację krwiotwórczych komórek od Dawcy:
Drugim rodzajem przeszczepienia jest autotransplantacja:
Tylko 25 proc. chorych znajduje zgodnego Dawcę rodzinie – 75 proc. Pacjentów wymaga przeszczepienia szpiku od Dawcy niespokrewnionego. Dzięki osobom, które dołączają do baz Dawców, zwiększa się szansa na znalezienie zgodnego Dawcy dla osoby chorej, a tym samym – uratowanie życia Pacjentowi.
Dowiedz się więcej o procesie rejestracji w bazie potencjalnych Dawców szpiku. Dołącz do nas już dziś i podaruj komuś drugą szansę na życie!
[1]Hematograf. Kompendium transplantologii komórek krwiotwórczych, prof. Wiesław Wiktor Jedrzejczak, wyd.I, Termedia Wydawnictwo Medyczne, Poznań, 2017 rok.
[2]Hematograf. Kompendium transplantologii komórek krwiotwórczych, prof. Wiesław Wiktor Jedrzejczak, wyd.I, Termedia Wydawnictwo Medyczne, Poznań, 2017 rok.
[3]Rodzaje HSCT i rodzaje dawców | Strona Katedry Pediatrii, Hematologii i Onkologii (umk.pl)