Zdrowy Dawca

Kiła – objawy, leczenie i diagnostyka

Kiła, zwana także syfilisem, jest chorobą przenoszoną drogą płciową i może prowadzić do poważnych komplikacji, jeśli nie zostanie odpowiednio wcześnie rozpoznana i leczona. W artykule znajdziesz informacje o objawach, metodach leczenia i sposobach diagnozowania tej groźnej choroby.

Konsultant merytoryczny Grzegorz Hensler

Lekarz konsultant w Fundacji DKMS

Grzegorz.Hensler@dkms.pl

Więcej artykułów

Kiła – co to jest?

Kiła (łac. syphilis) to choroba zakaźna szerząca się głównie drogą płciową, która wywoływana jest przez bakterię krętka bladego Treponema pallidum subspecies pallidum (T. pallidum). Do zakażenia patogenem może dość w wyniku niezabezpieczonego prezerwatywą stosunku seksualnego z osobą chorą.

Kiła odznacza się różnorodnymi objawami chorobowymi i cechuje ją wieloletni przebieg. Zakażony bakterią krętka bladego może nie wykazywać żadnych symptomów, zmagać się z występującymi na zmianę okresami objawowymi oraz bezobjawowymi albo mierzyć się z poważnymi zmianami narządowymi.

Zakaźność bakterią wywołującą kiłę jest powiązana z okresem trwania choroby, a największą obserwuje się w pierwszych dwóch latach od zakażenia krętkiem bladym. W tym czasie u pacjentów chorujących na kiłę odnotowuje się zmiany skórne z wydzieliną zawierającą znaczną ilość bakterii.

Kiła – objawy i przebieg choroby

Ze względu na sposób zarażenia bakterią krętka bladego, wyróżnić można kiłę nabytą oraz kiłę wrodzoną.

Kiła nabyta – objawy i rozwój choroby

W przypadku kiły nabytej wyróżnia się trzy stadia:

1. Kiłę pierwszorzędową, która rozwija się po upływie 2-3 tygodni od kontaktu seksualnego z osobą zakażoną. Cechą charakterystyczną jest powstanie objawu pierwotnego – niebolesnego owrzodzenia (tzw. wrzodu Huntera) – które pojawia się w miejscu wniknięcia bakterii. Jest ono zwykle zlokalizowane u mężczyzn na penisie, a u kobiet na sromie; może być także umiejscowione na odbycie, wargach i w jamie ustnej. Zmiana ta ustępuje często samoistnie po sześciu tygodniach.

2. Kiłę drugorzędową, która rozwija się w przeciągu 9-16 tygodni od zakażenia bakterią krętka bladego. Na tym etapie rozwoju choroby u zarażonego może pojawić się wysypka na tułowiu i kończynach oraz błonach śluzowych (tzw. osutka kiłowa). Zaobserwować można wtedy też plamy i grudki na narządach płciowych oraz w jamie ustnej, a także powiększenie węzłów chłonnych. Rzadszym objawem jest łysienie kępkowate, bielactwo, pogorszenie wzroku, zapalenie wątroby, nerek czy mózgu[1].

3. Kiłę trzeciorzędową, która rozwija się powyżej pięciu lat od infekcji. Stadium to dotyczy osób, które nie przebyły leczenia we wcześniejszych etapach choroby lub okazało się ono niewystarczające. Faza ta może obejmować zmiany w układzie nerwowym (np. w rdzeniu kręgowym), sercowo-naczyniowym (powstają np. tętniaki aorty wstępującej) i kostnym.

Warto zaznaczyć, iż pomiędzy kiłą drugorzędową a trzeciorzędową może wystąpić stadium kiły utajonej. Jest to okres, gdy zarażony nie wykazuje objawów zarażenia bakterią krętka bladego.

Kiła wrodzona – występowanie

Kiła wrodzona to schorzenie wielonarządowe, które wywoływane jest przez ten sam patogen, co w przypadku kiły nabytej – bakterię Treponema pallidum. Rozróżnić można:

kiłę wrodzoną wczesną, której objawy pojawiają się do 2. roku życia.
kiłę wrodzoną późną, której objawy pojawiają się po 2. roku życia.

Do zakażenia płodu bakterią krętka bladego może dojść już w 9-10 tygodniu ciąży. Ryzyko zarażenia zależy od czasu trwania infekcji u matki i wynosi:

od 70% do 100% w przypadku kiły pierwszorzędowej,
40% w przypadku kiły drugorzędowej,
10% w przypadku kiły trzeciorzędowej[2].

Warto zaznaczyć, iż w przypadku kiły wrodzonej odnotowuje się coraz mniejszą liczbę zakażeń.

Kiła – diagnostyka choroby

Po zauważeniu pierwszych objawów kiły lub przy podejrzeniu, że mogło dojść zakażenia bakterią krętka bladego, należy udać się do dermatologa, wenerologa lub lekarza chorób zakaźnych. Po zebraniu wywiadu i zbadaniu Pacjenta specjalista zaleci wykonanie badań. Aktualnie wykonuje się dwa rodzaje testów:

niekrętkowe (zwykle nazywane przesiewowymi),
krętkowe (zwykle nazywane testami potwierdzenia).

Diagnostyka laboratoryjna opiera się głównie na wykrywaniu przeciwciał przeciw antygenom bakterii kiły w określonym algorytmie diagnostycznym, w kontekście klinicznym (obecności objawów etc.). Testy mogą też określić miano (ilość) przeciwciał w badanej surowicy. Warto jednak zaznaczyć, iż pozytywny (dodatni) wynik badania przesiewowego musi zostać potwierdzony testem potwierdzenia.

W początkowych stadiach rozwoju kiły lekarz może także zalecić wykonanie testów mikroskopowych. W ten sposób wykrywa się obecność krętka bladego w wydzielinie z dna owrzodzenia.

Warto wiedzieć:

Kiła – leczenie i profilaktyka

Pełne wyleczenie kiły jest jak najbardziej możliwe. W terapii wykorzystuje się antybiotyki, w tym:

penicylinę benzatynową w postaci pojedynczej lub trzykrotnie wykonanej iniekcji domięśniowej,
penicylinę prokainową podawaną domięśniowo, trwającą 14 lub 21 dni,
doksycyklinę, którą stosuje się doustnie dwa razy dziennie przez dwa tygodnie (w przypadku uczulenia na penicylinę lub niemożności jej podania).

Po zakończeniu leczenia należy wykonać badania krwi – mają one potwierdzić skuteczność terapii.

Warto pamiętać, że przebycie kiły nie chroni przed zakażeniem w przyszłości – do infekcji może dojść wielokrotnie.

Aktualnie nie ma 100% skutecznej metody, która mogłaby uchronić przed zarażeniem bakterią krętka bladego. Istnieją jednak pewne środki ostrożności minimalizujące ryzyko zakażenia, a najpewniejsze będzie współżycie ze stałym partnerem. Warto także pamiętać o stosowaniu prezerwatyw podczas kontaktów seksualnych (również oralnych czy analnych).

[1] na podstawie: https://podyplomie.pl/dermatologia/30540,co-to-jest-kila (dostęp: 10.05.2024).

[2] na podstawie: https://jms.ump.edu.pl/uploads/2010/4/334_4_79_2010.pdf (dostęp: 10.05.2024).

[3] na podstawie: https://jms.ump.edu.pl/uploads/2010/4/334_4_79_2010.pdf (dostęp: 10.05.2024).

Bibliografia: