Białaczki u dzieci – jak wygląda leczenie?

Białaczka jest nowotworem atakującym układ krwiotwórczy. Jej istotą jest produkcja nieprawidłowych, nowotworowo zmienionych białych krwinek (tzw. blastów), które nie pracują tak, jak w zdrowym organizmie – m. in. nie pełnią funkcji obronnej i nie zwalczają infekcji. Forma leczenia białaczki zależy od jej rodzaju oraz agresywności. U dzieci rozpoznaje się najczęściej ostrą białaczkę limfoblastyczną.

JAKIE SĄ OBJAWY BIAŁACZKI?

Z powodu białaczki szpik kostny produkuje tak duże ilości nieprawidłowych, nowotworowych białych krwinek, że nie jest w stanie dostarczyć wystarczającej ilości krwinek prawidłowych. Zaczyna brakować odpowiedzialnych za transport tlenu krwinek czerwonych, trombocytów odpowiadających za krzepliwość krwi, oraz prawidłowych, spełniających funkcje obronne krwinek białych. W efekcie prowadzi to do objawów takich jak utrata apetytu i chudnięcie, bóle kości i stawów, ogólne osłabienie, spadek tolerancji wysiłku, bladość, powiększone węzły chłonne, częste infekcje, czy siniaki na skórze.

NA CZYM POLEGA LECZENIE?

Leczenie białaczki ma na celu przywrócenie prawidłowego działania szpiku, a co za tym idzie – także prawidłowej morfologii krwi. W związku z tym mały pacjent zostaje poddany chemioterapii – leki podaje się dożylnie bądź w formie tabletek. Ich zadaniem jest zniszczenie jak największej liczby komórek nowotworowych.

Pierwszy etap leczenia to chemioterapia indukująca remisję. Jest to bardzo intensywne leczenie, którego zadaniem jest zlikwidowanie komórek nowotworowych. Uzyskuje się w ten sposób remisję choroby, czyli stan, w którym pacjent nie ma objawów choroby i jest ona ‘niewidoczna’ w klasycznych badaniach diagnostycznych. Do normy wraca także morfologia krwi. Aby jednak nie doszło do nawrotu choroby, konieczne jest dalsze leczenie.

Drugi etap leczenia to terapia konsolidująca remisję. Skupia się ona na zniszczeniu pozostałych w organizmie po indukcji komórek nowotworowych. Zestaw leków zwykle jest inny niż za pierwszym razem. Celem tej fazy leczenia jest nie tylko zmniejszenie ryzyka nawrotu, ale też całkowite wyleczenie.

W kolejnym etapie leczenia stosuje się chemioterapię podtrzymującą remisję lub kwalifikuje pacjenta do transplantacji szpiku. Czasami zaleca się jedynie obserwacja i badania kontrolne w poradni specjalistycznej (hematologicznej).

Jeżeli istnieje ryzyko, że komórki nowotworowe rozprzestrzeniają się do mózgu albo rdzenia kręgowego, stosuje się chemioterapię dokanałową – wówczas leki aplikuje się wstrzykując je bezpośrednio do płynu mózgowo-rdzeniowego.

Zdarza się, że białaczka wymaga leczenia radioterapią (m. in. jeśli komórki nowotworowe dotarły do mózgu lub rdzenia kręgowego). Naświetlanie promieniowaniem jonizującym niszczy komórki w innym mechanizmie niż chemioterapia.

PRZESZCZEPIENIE SZPIKU

W przypadku nawrotu choroby lub gdy jego prawdopodobieństwo jest duże, a także kiedy ani leczenie chemią, ani radioterapia nie powstrzymują rozwoju choroby, niezbędne okazuje się alogeniczne przeszczepienie szpiku.

Transplantacja polega na przeszczepieniu dziecku komórek macierzystych od zgodnego dawcy rodzinnego, jeśli jest taka możliwość, lub dawcy niespokrewnionego. Bardzo rzadko natomiast jest możliwość przeszczepienia komórek autologicznych, czyli pochodzących od chorego sprzed terapii.

Przeszczepienie zawsze poprzedzane jest intensywną chemioterapią, która ma zniszczyć komórki nowotworowe.

BIBLIOGRAFIA:

• Madej G. Chemioterapia onkologiczna dorosłych i dzieci, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 1999, ISBN 83-200-2194-4
• Maj S. Farmakoterapia chorób krwi i układu krwiotwórczego, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2000, ISBN 83-200-2449-8
• Kałwak K. (red.), Hematopoetyczne komórki macierzyste - pytania i odpowiedzi, MedPharm, Wrocław 2009, ISBN 978-83-60466-68-1
• Urasiński I. Hematologia kliniczna, Pomorska Akademia Medyczna, Szczecin 1996, ISBN 83-86342-21-8