Zespoły mielodysplastyczne – leczenie, objawy MDS

Zespół mielodysplastyczny – przyczyny powstania

Zespół mielodysplastyczny, nazywany też MDS (z ang. myelodysplastic syndrome), potrafi rozwijać się niepostrzeżenie przez wiele lat – najczęściej dotyka osoby starsze i charakteryzuje się obniżeniem liczby komórek krwi w krwiobiegu. Przebieg choroby może być związany z obniżeniem:

• krwinek czerwonych (erytrocytów) – odpowiedzialnych za transport tlenu w organizmie;
• płytek krwi (trombocytów) – których zadaniem jest zachowanie odpowiedniej krzepliwości krwi;
• białych krwinek (leukocytów) – odpowiadających za odporność organizmu, a także m.in. zwalczanie infekcji bakteryjnych i wirusowych.

Przyczyny rozwoju zespołu mielodysplastycznego są do dziś nieznane – specjaliści wskazują, że na wystąpienie MDS najbardziej narażone są te osoby, które pracowały lub przebywały w otoczeniu toksycznych substancji chemicznych (m.in. benzenu, toluenu i ksylenu), a także nałogowo paliły tytoń. Kolejną grupą ryzyka objęci są Pacjenci, którzy w przeszłości byli narażeni na działanie pestycydów, herbicydów oraz farb do włosów. Warto wiedzieć, że choroba może wystąpić także po przebytej radio- i chemioterapii oraz w wyniku predyspozycji genetycznych.

Przeczytaj także: Skład krwi i funkcje składników krwi

Zespół mielodysplastyczny – objawy i diagnostyka

Jako miejsce produkcji komórek krwi – erytrocytów, trombocytów i leukocytów – wskazuje się szpik kostny. To właśnie w nim przechowywane są komórki macierzyste, które stanowią podstawę krwiotwórczej funkcji układu kostnego – dzięki nim nowopowstałe krwinki nabierają swoistych cech i właściwości. Pod wpływem rozmaitych czynników dojrzewają i w rezultacie przechodzą do krwiobiegu, aby pełnić wyznaczone role w organizmie człowieka.

U osób chorujących na zespół mielodysplastyczny dochodzi do nieodwracalnego uszkodzenia komórek macierzystych – od prawidłowo wytworzonych hemocytów (komórek krwi) nowopowstałe krwinki różnią się wyglądem i funkcjami. Wskutek niewłaściwej budowy nie przedostają się do układu krwionośnego, przez co zostaje zmniejszona ilość składników krwi (uwidaczniają to m.in. wyniki morfologii). MDS może dotyczyć zarówno jednego, dwóch, jak i trzech linii komórkowych naraz, a jego charakterystycznymi objawami są:

• przy obniżeniu erytrocytów – niedokrwistość: np. osłabienie, zmęczenie, bóle głowy, bladość skóry, gorsa tolerancja wysiłku, duszność.;
• przy obniżeniu trombocytów – małopłytkowość: m.in. zasinienia, punktowe wybroczyny, krwawienie z błon śluzowych, z układu pokarmowego oraz dróg rodnych;
• przy obniżeniu leukocytów – leukopenia: różnorakie zaburzenia odporności organizmu i zwiększone predyspozycje do wystąpienia infekcji bakteryjnych, grzybiczych i wirusowych.

Diagnostyka zespołu mielodysplastycznego jest trudna, a występujące objawy są często mylone m.in. z anemią o innej etiologii czy małopłytkowością. Przed postawieniem ostatecznej diagnozy, Pacjentowi zleca się wykonanie badań hematologicznych (np. pogłębioną morfologię krwi czy biopsję szpiku) i genetycznych, a także schorzeń ze strony układu pokarmowego (m.in. gastroskopię czy kolonoskopię).

To może Cię zainteresować: Co to są komórki macierzyste?

Leczenie zespołu mielodysplastycznego

Zarówno w przypadku nowotworów krwi, jak i zespołu mielodysplastycznego, metoda leczenia dobierana jest indywidualnie do stanu pacjenta. Badany jest m.in. dotychczasowy rozwój choroby, a także oceniane są szanse na całkowite wyzdrowienie. Osoby z MDS dzielone są na dwie grupy, w których pierwsza określana jest mianem niskiego ryzyka, a druga – wysokiego.

Sposoby leczenia zespołu mielodysplastycznego

Osoby z grupy niskiego ryzyka najczęściej są pod obserwacją i nie wymagają leczenia. Czasami może zaistnieć konieczność przetoczenia koncentratu krwinek czerwonych (KKCz), które zmniejszają objawy charakterystyczne dla niedokrwistości – wykonuje się ją raz na kilka tygodni. Wśród innych sposobów wyróżnia się możliwość włączenie leczenia preparatem erytropoetyny (pobudzającego wytwarzanie czerwonych krwinek) czy lenalidomidolu – przy określonej postaci MDS (wpływa na komórki nowotworowe oraz ich otoczenie).

Pacjenci borykający się z agresywnym przebiegiem zespołu mielodysplastycznego poddawani są innym, bardziej intensywnym metodom leczenia, a jedną z nich jest alogeniczne przeszczepienie szpiku. Niestety – z powodu powikłań przeprowadzany jest jedynie u osób w dobrym stanie ogólnym, co czasami jest utrudnieniem zwłaszcza u osób starszych z powodu chorób współistniejących. Innymi sposobami na przeciwdziałanie MDS są intensywna chemioterapia, a także podawanie azacytydyny (prowadzi do naprawy nieprawidłowych komórek krwiotwórczych).

MDS a dieta i zdrowy tryb życia

Pacjentom ze zdiagnozowanym zespołem mielodysplastycznym zaleca się radykalną zmianę nawyków żywieniowych – dieta powinna opierać się na niskoprzetworzonych produktach, owocach i warzywach. Przeciwwskazane jest palenie tytoniu, które jest jedną z przyczyn rozwoju MDS, a także długotrwałe przebywanie w zasięgu substancji toksycznych dla człowieka i zwierząt.

Obok odpowiednio zbudowanych jadłospisów, bazujących na gotowanym mięsie i lekkostrawnych dodatkach, warto zatroszczyć się o zwiększenie aktywności fizycznej. Dobra kondycja pozwala na lepsze radzenie sobie z powikłaniami leczenia, a w przypadku ciężkiego przebiegu zespołu mielodysplastycznego zwiększa szanse na udane przeprowadzenie przeszczepienie szpiku, będącego jedynym skutecznym sposobem na całkowite wyleczenie.

Sprawdź również: Leczenie – jak wygląda, jakie są podstawowe standardowe terapie

Dowiedz się więcej o procesie rejestracji i wymaganiach wobec Dawców szpiku. Sprawdź, czy możesz zostać Dawcą i podarować komuś drugą szansę na życie!

Bibliografia:

1. J. Dwilewicz-Trojaczek, Zespoły mielodysplastyczne, „Onkologia w Praktyce Klinicznej – Edukacja” 2020, t. 6, supl. A.

2. A. Pluta, A. Krawczyńska, A. Wierzbowska, Standardy diagnostyczne zespołów mielodysplastycznych u osób dorosłych wg zaleceń EuropeanLeukemiaNet, „Acta Haematologica Polonica” 2015, nr 46.