Spacer z EXpertem, czyli co Polacy wiedzą na temat dawstwa szpiku?
Co roku ponad 800 Pacjentów zostaje zakwalifikowanych do przeszczepienia krwiotwórczych komórek macierzystych od Dawcy niespokrewnionego, tzw. „bliźniaka genetycznego”. Czy Dawcą szpiku można być więcej niż jeden raz? Co wiemy o zgodności Dawcy i Biorcy? Między innymi o te kwestie zapytaliśmy Polaków w spndzie ulicznej „Spacer z EXpertem" oraz w wywiadach przeprowadzonych przez agencje badawcze Biostat oraz IMAS International.
Zobacz pełną wersję sondy ulicznej „Spacer z EXpertem"
Mit 1. Dawcą szpiku można być tylko raz
Czy szpik lub krwiotwórcze komórki macierzyste można oddać więcej niż jeden raz?
Dawcą szpiku lub krwiotwórczych komórek macierzystych można być wielokrotnie ze względu na zdolności regeneracyjne ludzkiego organizmu. Komórki te regenerują się bardzo szybko – w przeciągu ok. 2-3 tygodni po pobraniu. Warto pamiętać, że krwiotwórcze komórki macierzyste mnożą się przez całe życie, dając początek innym krwinkom (krwinki czerwone, płytki krwi oraz krwinki białe) – nie może nam im zabraknąć.
Dawcy zarejestrowani w bazie Fundacji DKMS mogą dokonać donacji krwiotwórczych komórek macierzystych czterokrotnie, tj. 2 razy oddając krwiotwórcze komórki macierzyste oraz 2 razy szpik kostny z talerzy kości biodrowej.
Dodatkowo, Dawcy mogą zostać poproszeni o oddanie limfocytów. Są one rodzajem krwinek białych, które odgrywają dużą rolę w odporności organizmu, walcząc głównie z wirusami. Podaje się je Pacjentom, u których istnieje ryzyko nawrotu choroby, pojawiają się pierwsze oznaki nawrotu lub którzy cierpią na nawracające, ciężkie infekcje wirusowe, aby wzmocnić efekt przeszczepienia i poprawić działanie układu odpornościowego.
*) Dane pochodzą z badania „Znajomość fundacji działających w obszarze zdrowia, wizerunek Fundacji DKMS w Polsce i rejestracja potencjalnych Dawców" przeprowadzonego przez IMAS International dla Fundacji DKMS.
Mit 2. Szpik pobiera się z kręgosłupa
Skąd pobiera się szpik?
Co trzeci Polak sądzi, że szpik i krwiotwórcze komórki macierzyste pobiera się podczas punkcji kręgosłupa lub transfuzji krwi (takie odpowiedzi wskazało po 35,5 proc.). Tymczasem istnieją dwie metody pobrania szpiku i komórek macierzystych do transplantacji.
- 85% to pobrania z krwi obwodowej
Procedura pobrania z krwi obwodowej jest dość prosta. Dawca przez 5 dni przyjmuje czynnik wzrostu, G-CSF, zwiększający liczbę komórek macierzystych w jego krwi.
Pobranie komórek macierzystych z krwi obwodowej to zabieg zwany aferezą, który nie wymaga hospitalizacji, ani nawet znieczulenia. Na obu przedramionach Dawcy zakłada się wkłucia dożylne. Krew wychodząca z jednej ręki trafia do separatora komórkowego, gdzie oddzielane są komórki macierzyste i zbierane do specjalnego worka. Reszta krwi wraca do organizmu Dawcy przez wkłucie w drugiej ręce. Zabieg trwa pl. 4-5 godzin. Jeśli jednak pozyskano zbyt mało komórek macierzystych, procedurę powtarza się następnego dnia.
- 15% to pobrania z talerzy kości biodrowej
Czasami okazuje się, że korzystniejszym z punktu widzenia Pacjenta jest przeszczepienie komórek krwiotwórczych, uzyskanych bezpośrednio ze szpiku, a ten pobiera się z talerzy kości biodrowej.
Zabieg trwa około 45 min do 1 godziny i odbywa się w znieczuleniu ogólnym. Dawca przyjmowany jest na oddział dzień wcześniej, a wypisywany jest kolejnego dnia po zabiegu. Komórki pobiera się za pomocą igły punkcyjnej. Podczas zabiegu strzykawkami zostaje pobrana masa komórkowa ze szpiku (do około 1-1,5 l), która zawiera zwykle około 5% szpiku. Po zabiegu Dawca często odczuwa lekki ból miejscowy, ale powrót do formy trwa zwykle około tygodnia.
*) Dane pochodzą z badania „Nowotwory krwi oraz idea dawstwa szpiku i komórek macierzystych w oczach Polaków" przeprowadzonego przez agencję badawczą Biostat dla Fundacji DKMS.
Mit 3. Rejestracja w bazie Dawców szpiku jest trudna
Zdecydowana większość respondentów wie na czym polega rejestracja w bazie Dawców szpiku i komórek macierzystych i uważa, że jest ona łatwa (78,0%) i szybka (74,3%). Cały proces rejestracji przebiega w kilku krokach:
- Zamówienie bezpłatnego pakietu rejestracyjnego przez internet
- Wypełnienie formularza i pobranie wymazu
- Odesłanie pakietu na adres Fundacji DKMS
*) Dane pochodzą z badania „Nowotwory krwi oraz idea dawstwa szpiku i komórek macierzystych w oczach Polaków" przeprowadzonego przez agencję badawczą Biostat dla Fundacji DKMS.
Mit 4. Skala transplantacji szpiku jest nieznana lub zaniżana
Ilu Pacjentów potrzebuje pomocy Dawcy?
Każdego roku ponad 800 Pacjentów, zmagających się z chorobami układu krwiotwórczego, zostaje zakwalifikowanych do przeszczepienia krwiotwórczych komórek macierzystych od Dawcy niespokrewnionego - tzw. „bliźniaka genetycznego”. A na jakie liczby wskazywali respondenci, biorący udział w badaniu?
- Blisko 43 proc. ankietowanych nie potrafiło udzielić jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, dotyczące liczby Pacjentów kwalifikowanych rocznie do przeszczepienia krwiotwórczych komórek macierzystych od Dawcy niespokrewnionego.
- 15 proc. badanych wskazało, że od 50 do 100 osób uzyskuje taką kwalifikację.
- Prawidłowej odpowiedzi udzieliło 8 proc. respondentów.
- Badani najrzadziej wskazywali, że rocznie do przeszczepienia krwiotwórczych komórek macierzystych od Dawcy niespokrewnionego jest kwalifikowanych mniej niż 20 osób – blisko 5 proc. wskazań.
*) Dane pochodzą z badania „Nowotwory krwi oraz idea dawstwa szpiku i komórek macierzystych w oczach Polaków. Formy pomocy." przeprowadzonego przez agencję badawczą Biostat dla Fundacji DKMS.
Mit 5. Co decyduje o zgodności Dawcy i Biorcy?
Co wiemy na temat zgodności "bliźniaków genetycznych"?
Aż 42 proc. respondentów, biorących udział w badaniu, wiedziało, że Dawca i Biorca muszą być zgodni ze sobą w zakresie tzw. układu HLA – układu zgodności tkankowej. Blisko 26 proc. ankietowanych błędnie uważało, że grupa krwi Dawcy i Biorcy musi być taka sama, aby mogło dojść do przeszczepienia. Jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie nie potrafiło udzielić blisko 27 proc. ankietowanych.
*) Dane pochodzą z badania „Nowotwory krwi oraz idea dawstwa szpiku i komórek macierzystych w oczach Polaków. Formy pomocy." przeprowadzonego przez agencję badawczą Biostat dla Fundacji DKMS.
Obejrzyj zdjęcia ze "Spaceru z EXpertem"
