Białaczka- najczęstsze odmiany u dzieci

Białaczki stanowią pokaźną grupę chorób nowotworowych związanych z upośledzonym działaniem układu krwiotwórczego.

W wyniku niekorzystnej mutacji powstaje komórka nowotworowa. Jest to komórka, która w normalnych warunkach dałaby początek leukocytom, ale powstające z niej krwinki są niepełnowartościowe i nie są w stanie spełniać funkcji odpornościowych. Ponadto rozmnażają się w sposób niekontrolowany. Stopniowo rozrastają się w szpiku – zajmują miejsce oraz zaburzają powstawanie i dojrzewanie innych rodzajów komórek: erytrocytów, leukocytów, płytek krwi. W następnym etapie komórki nowotworowe wydostają się ze szpiku i docierają do różnych narządów, czyniąc w nich szkody.

Białaczka jest najczęstszym rodzajem choroby nowotworowej wieku dziecięcego. Około 30% przypadków zmian nowotworowych u dzieci związanych jest z patologią układu krwiotwórczego. Białaczka może przybrać postać przewlekłą lub ostrą. To właśnie ta druga odmiana stanowi ogromną większość zachorowań wśród dzieci. Tylko niewielki odsetek dotyczy białaczki przewlekłej.

Ostre nowotwory krwi także przybierają różne formy. Wyróżnia się ostrą białaczkę limfoblastyczną oraz ostrą białaczkę szpikową. Pierwsza z nich obejmuje przytłaczającą większość złośliwych nowotworów krwi wśród dzieci. Wciąż nie do końca można wskazać przyczyny choroby. Wiadomo, że wpływają na nią mutacje genetyczne i związane z tym choroby spowodowane zaburzeniami chromosomowymi. Szczyt zachorowań przypada na okres między 2. a 5. rokiem życia i nieco częściej dotyczy chłopców.

OSTRA BIAŁACZKA LIMFOBLASTYCZNA – OBJAWY

Początkowe objawy białaczki są bardzo zróżnicowane i niekiedy przypominają lekkie infekcje. Kluczowym w rozpoznaniu jest rozpoczęcie diagnostyki w razie niepowodzenia standardowego leczenia infekcji.

Najczęstsze objawy choroby to:

• bóle głowy i kończyn,
• stany podgorączkowe,
• bladość skóry,
• apatia i senność,
• nawracające infekcje,
• powiększone węzły chłonne.

Podstawowe badania lekarskie wykazują wówczas powiększoną śledzionę i wątrobę oraz nieprawidłowości w składzie krwi (obniżona liczba erytrocytów i trombocytów, niekiedy podwyższona liczba leukocytów). Obecność blastów i limfoblastów (niedojrzałych i upośledzonych komórek ze szpiku, które wypierają prawidłowo funkcjonujące elementy) w rozmazie krwi także świadczy o białaczce.

W ciągu kilku tygodni może dojść do dalszych zmian nowotworowych w kościach i innych narządach poprzez rozprzestrzenianie się patologicznych blastów do krwi obwodowej. Zwiększa się także odczyn Biernackiego (OB), czyli tempo opadania czerwonych krwinek w czasie, a pacjent jest coraz bardziej podatny na rozmaite infekcje. Aby definitywnie potwierdzić obecność białaczki, wykonuje się badanie szpiku kostnego.

POZOSTAŁE NOWOTWORY KRWI

Ostra białaczka szpikowa to drugi typ białaczki atakujący dziecięcy organizm. Jej przebieg jest zwykle szybszy i bardziej gwałtowny niż w wypadku ostrej białaczki limfoblastycznej. Objawy zwykle przybierają na sile w ciągu kilku tygodni, a nieleczona choroba może wkrótce potem doprowadzić do zgonu.

Przewlekłe białaczki są zdecydowanie rzadsze u młodych pacjentów. Jeśli już pojawiają się, to w postaci przewlekłej białaczki szpikowej, stanowiącej ok. 5% dziecięcych nowotworów układu krwiotwórczego. Ten rodzaj białaczki może charakteryzować się podobnym przebiegiem jak u dorosłych lub przybrać nieco bardziej agresywną formę, typową dla wieku dziecięcego.

Niekiedy w wieku rozwojowym może pojawić się choroba Hodkinga, zwana ziarnicą złośliwą lub chłoniaki nieziarniczne. Początkowe objawy to przede wszystkim powiększone węzły chłonne, które w zależności od lokalizacji mogą powodować dodatkowe dolegliwości. Przykładowo zmienione nowotworowo węzły chłonne śródpiersia objawiają się dusznościami i kaszlem. Mogą temu towarzyszyć nocne poty, ogólne osłabienie ciała i anemia.

BIAŁACZKI U DZIECI – TERAPIA

Najczęstszy typ nowotworu, czyli ostra białaczka limfoblastyczna, w zależności od rokowań leczona jest chemioterapią aplikowaną cyklicznie. Wyróżnia się trzy fazy leczenia:

• fazę indukcyjną – której głównym celem jest uzyskanie remisji choroby nowotworowej,
• fazę konsolidującą – polegającą na zniszczeniu pozostałych komórek nowotworowych,
• fazę pokonsolidacyjną (chemioterapię podtrzymującą) – mającą za zadanie zapobiec wznowie chorobowej.

Często, w celu wyleczenia białaczki konieczna jest transplantacja allogenicznego szpiku. Są to przypadki, kiedy choroba jest szczególnie groźna, źle reaguje na leczenie lub ma charakter nawrotowy. Najlepiej transplantację przeprowadzić w okresie remisji białaczki, optymalnie po leczeniu konsolidującym.

BIBLIOGRAFIA:

· Radwańska U. Białaczki u dzieci, Volumed, Wrocław 1998, ISBN 83-87804-00-2

· Sońta-Jakimczyk D. Choroby krwi i układu krwiotwórczego u dzieci, Śląska Akademia Medyczna, Katowice 2002, ISBN 83-88895-41-9

· Matysiak M. Hematologia w praktyce pediatrycznej, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2002, ISBN 83-200-2639-3

· Chybicka A., Sawicz-Birkowska K. Onkologia i hematologia dziecięca, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2008, ISBN 978-83-200-3334-2