Choroby szpiku kostnego - nowotworowe jak i nienowotworowe - można leczyć wykonując przeszczepienie komórek krwiotwórczych – zarówno od dawcy spokrewnionego, jak i niespokrewnionego.
Choroby szpiku kostnego - nowotworowe jak i nienowotworowe - można leczyć wykonując przeszczepienie komórek krwiotwórczych – zarówno od dawcy spokrewnionego, jak i niespokrewnionego.
Gdy komórki krwiotwórcze pochodzą od innych osób, mamy do czynienia z przeszczepieniem alogenicznym. W tym przypadku wraz z krwiotwórczymi komórkami macierzystymi przeszczepiony zostaje właściwie cały układ odpornościowy dawcy. Nie ma stuprocentowej pewności, że tego typu terapia rzeczywiście zwalczy chorobę nowotworową. I choć prawdopodobieństwo sukcesu jest całkiem wysokie (różni się w zależności od jednostki chorobowej i innych czynników zależnych od dawcy i biorcy), to czasami zarówno procedury przygotowujące do transplantacji jak i sam przeszczepiony materiał są przyczyną i źródłem powikłań.
Tak poważny i złożony zabieg niestety wiąże się z ryzykiem powikłań. We wczesnym okresie po przeszczepieniu, czyli w czasie pierwszych trzech miesięcy, tak zwane wczesne powikłania są w dużej mierze następstwem toksycznej chemioterapii i radioterapii, które w fazie kondycjonowania były zastosowane przed samym przeszczepieniem. Częstymi powikłaniami są zakażenia lub ostra choroba przeszczep przeciwko gospodarzowi.
Powikłania, które pojawiają się po upływie trzech miesięcy, klasyfikuje się jako późne, choć musimy zdawać sobie sprawę, iż podział na powikłania wczesne (okołotransplantacyjne) oraz późne ma charakter arbitralny i w niektórych sytuacjach rozróżnienie ich nie jest łatwe. Powikłania późne są zwykle wynikiem nieprawidłowej pracy narządów, co może być skutkiem ich uszkodzenia w wyniku zastosowanego leczenia lub przebytych komplikacji. Mogą wystąpić oczywiście powikłania infekcyjne, a także może pojawić się przewlekła choroba - przeszczep przeciwko gospodarzowi.
Pierwsze 100 dni po przeszczepieniu to tak zwany wczesny okres potransplantacyjny, a powikłania występujące w tym czasie związane są głównie z wysoką toksycznością zastosowanego leczenia oraz z nieprawidłową funkcją układu odpornościowego. W tym okresie powikłania wczesne występują w zasadzie u wszystkich pacjentów, u niektórych są niezbyt nasilone, ale u innych mogą być niezwykle poważne. Zdarzają się przypadki, że powikłania te okazują się śmiertelne.
Powikłania wczesne:
Odrzucenie występuje rzadko, bo tylko około 5% przeszczepień kończy się niepowodzeniem. Wówczas konieczne może być przeprowadzenie kolejnego zabiegu.
Do najczęstszych powikłań, które występują znacznie później należą:
Choroba ta może wystąpić w każdym przypadku po przeszczepie od dawcy obcego, obojętnie czy jest to dawca spokrewniony, czy nie. Przeszczepione limfocyty dawcy atakują organizm biorcy, rozpoznając go jako czynnik „obcy’, np. zakaźny. Choroba ta występuje u około 30-60% chorych. Najczęściej pojawia się u osób starszych, po transplantacjach od osób niespokrewnionych i w sytuacjach występowania niepełnej zgodności komórek krwiotwórczych. Choroba przeszczep przeciwko gospodarzowi jest, zaraz po zakażeniach, najczęstszym powodem śmierci pacjenta, niezwiązanym ze wznową choroby pierwotnej.
Choroba przeszczep przeciwko gospodarzowi może mieć postać:
Podział ten jest podziałem arbitralnym, czasami mamy do czynienia z zespołami nakładania się objawów ostrej i przewlekłej choroby GvH.
aGvHD – postać ostra
Najczęściej pojawia się już w pierwszym tygodniu po transplantacji. Wówczas przeszczepione limfocyty dawcy atakują narządy pacjenta. Zwykle występują następujące dolegliwości:
cGvHD – postać przewlekła
Przewleka postać choroby przeszczep przeciwko gospodarzowi objawia się podobnie do niektórych schorzeń autoimmunologicznych. Symptomy z reguły są łagodne, ale w niektórych przypadkach mogą prowadzić do inwalidztwa lub nawet zgonu. Najczęściej objawy te dotyczą:
Chorobę przeszczep przeciwko gospodarzowi leczy się na początku glikokorykosterydami, ale niestety nie zawsze są one skuteczne. Stosuje się wtedy inne rozwiązania, jednak rokowania są najczęściej niedobre. Ryzyko powikłań potransplantacyjnych jest zawsze brane pod uwagę i niestety z reguły warte jest poniesienia.
Gdy źródłem krwiotwórczych komórek macierzystych jest sam pacjent, mówimy o przeszczepieniu autologicznym. Zwykle wykorzystuje się ten rodzaj przeszczepienia w chorobach nowotworowych wrażliwych na chemioterapię, po zastosowaniu intensywnego leczenia. Jego celem jest przyspieszenie lub umożliwienie regeneracji szpiku po takim leczeniu. Wobec braku niezgodności genetycznej, po tego rodzaju przeszczepieniu profil powikłań jest nieco inny. Jest to też zdecydowanie bezpieczniejsza procedura niż transplantacja alogenicznych komórek krwiotwórczych.
Najczęściej obserwuje się:
__________________________________________________________________________________________________________