Szpik czy komórki macierzyste?

Chociaż powszechnie używamy pojęcia Dawca szpiku, to jednak bardziej precyzyjnym określeniem jest Dawca krwiotwórczych komórek macierzystych. Jaka jest między nimi różnica i czym tak naprawdę leczy się choroby związane z układem krwionośnym?

Co to jest szpik kostny?

Szpik kostny to najważniejszy narząd krwiotwórczy u ludzi. U osób dorosłych znajduje się wewnątrz takich kości, jak: żebra, miednica, kręgi, kości czaszki czy mostek i stanowi około 5% masy ciała. Szpik, który odpowiada za produkcję krwi nazywamy szpikiem czerwonym (istnieje również żółty, składający się głównie z komórek tłuszczowych). U noworodków szpik czerwony wypełnia wszystkie kości, ale od 4 roku życia zaczyna ulegać zanikowi. Jest to jedna z przyczyn występowania u dzieci ostrych odmian chorób układu krwiotwórczego, głównie białaczki. Ilość aktywnego szpiku dostosowuje się do potrzeb organizmu – największa jest u osób młodych i prowadzących aktywny tryb życia.

Czym są krwiotwórcze komórki macierzyste?

W szpiku, chociaż stosunkowo nieliczne, najważniejsze są krwiotwórcze komórki macierzyste. I to właśnie one pomagają chorym zacząć produkować „zdrową krew”. Mnożąc się przez całe życie człowieka, dają początek krwinkom macierzystym, z których powstają następnie krwinki czerwone, płytki krwi oraz krwinki białe. Liczba krwiotwórczych komórek macierzystych we krwi jest w normalnej sytuacji bardzo niska. W celu przeprowadzenia pobrania, które odbywa się najczęściej z krwi obwodowej, należy zwiększyć ich liczbę poprzez podanie wcześniej tzw. czynnika wzrostu. "Metoda pobrania krwiotwórczych komórek macierzystych z krwi obwodowej przypomina procedurę oddawania krwi w stacjach krwiodawstwa. Dawcy zakłada się dwa dożylne dojścia w obydwa przedramiona. Z jednego krew wypływa, trafia do specjalnej maszyny, która odseparowuje krwiotwórcze komórki macierzyste, a następnie krew wraca do organizmu drugim dojściem. Taki zabieg trwa ok. 4-5 godzin, po których Dawca od razu może wrócić do domu." - Dr Tigran Torosian, lekarz hematolog, Dyrektor Medyczny Fundacji DKMS

Skąd wzięło się pojęcie dawstwa szpiku?

Przeszczepianie komórek krwiotwórczych obejmuje różne sposoby transplantacji, w zależności od źródła komórek – przeszczep szpiku pobranego operacyjnie z talerza kości biodrowej oraz przeszczepienie komórek macierzystych odseparowanych z krwi obwodowej. Dlatego też termin „przeszczepianie komórek krwiotwórczych” uważany jest za bardziej precyzyjny niż popularne określenie „przeszczepienie szpiku”. Początkowo pobranie szpiku z talerza kości biodrowej było główną metodą pozyskania materiału do przeszczepu, obecnie jednak stanowi tylko 15% procent przypadków – określenie jednak pozostało w użyciu. "W trakcie zabiegu pobiera się ok. 1 – 1,5 litra mieszaniny szpiku kostnego i krwi. Efektem pobrania u Dawcy jest spadek stężenia hemoglobiny o ok. 2 g/dl, co u zdrowych osób, jakimi z założenia są Dawcy, nie powoduje istotnych dolegliwości. Mieszanina zawiera ok. 5% całkowitej objętości szpiku kostnego, który regeneruje się w organizmie Dawcy w ciągu ok. 2-3 tygodni." - Dr Tigran Torosian, lekarz hematolog, Dyrektor Medyczny Fundacji DKMS W Polsce zarejestrowanych jest ponad 1,8 miliona Dawców krwiotwórczych komórek macierzystych, z czego w bazie Fundacji DKMS ponad 1,7 miliona. Na całym świecie zarejestrowanych jest ponad 37 milionów potencjalnych Dawców. Mimo to poszukiwanie bliźniaka genetycznego jest bardzo trudne, jak szukanie igły w stogu siana. Dla wielu Pacjentów wciąż nie można znaleźć osoby, która mogłaby uratować ich życie.