Dieta przy niedokrwistości (anemii) – co jeść a czego unikać?

Niedokrwistość z niedoboru żelaza, kwasu foliowego i witaminy B12

Niedokrwistość niedoborowa pojawia się wtedy, gdy zmniejsza się stężenie hemoglobiny lub liczba erytrocytów we krwi. Niedokrwistość jest spowodowana deficytem lub brakiem w/w składników. Taka sytuacja tak samo dotyczy mężczyzn, jak i kobiet (szczególnie związana z niedoborem żelaza), niezależnie od wieku czy pochodzenia etnicznego.

• Przyczyny niedoboru żelaza, kwasu foliowego i witaminy B12

Skąd bierze się niedobór żelaza? Jego najczęstsza przyczyna to przewlekłe krwawienie, często utajone, albo spowodowane cyklami miesiączkowymi. Poza tym, niedobory mogą być spowodowane przez intensywny krwotok, krwiodawstwo, niektóre diety i choroby upośledzające przyswajanie żelaza w przewodzie pokarmowym. Z tą ostatnią przypadłością często muszą się mierzyć osoby chore na celiakię, chorobę Leśniowskiego-Crohna, zapalenie błony śluzowej żołądka lub po operacjach wpływających na ciągłość przewodu pokarmowego i jego objętość (np. po operacjach bariatrycznych). Z kolei z niedoborem kwasu foliowego często zmagają się osoby starsze, nadużywające alkohol lub kobiety w ciąży, jeśli nie suplementują tej witaminy (w ciąży występuje zwiększone zapotrzebowanie na foliany). Z kolei najczęstsza przyczyna niedoboru witaminy B12 to autoimmunologiczne zapalenie błony śluzowej żołądka (zanikowe) – choroba Addisona-Biermera.

• Objawy niedoboru żelaza, kwasu foliowego i witaminy B12

Typowe objawy niedoboru żelaza, kwasu foliowego i witaminy B12 to ogólne zmęczenie organizmu, któremu towarzyszy brak energii i problemy z koncentracją. Często mogą się pojawiać również zawroty i bóle głowy, drętwienie stóp lub dłoni, zaburzenia równowagi, uczucie duszności, przyspieszone i nieregularne bicie serca, a nawet ból w klatce piersiowej. Dodatkowo mogą występować dolegliwości, związane z chorobą podstawową. Brak żelaza może objawiać się również zwiększoną łamliwością paznokci, nasilonym wypadaniem włosów, suchością skóry, wygładzeniem i pieczeniem języka, pojawieniem się pęknięć w kącikach ust lub łaknieniem nietypowych produktów np. lodu, ziemi, gliny, kredy itp.

• Skutki niedoboru żelaza, kwasu foliowego i witaminy B12

Skutkiem niedoboru witaminy B12 i żelaza może być uczucie zimnych dłoni i stóp, osłabienie siły mięśni i spowolnione ruchy. Długotrwałe niedobory tych składników mogą doprowadzić do zaburzeń pamięci, a nawet demencji lub depresji. Natomiast niedobór kwasu foliowego jest szczególnie groźny dla kobiet w ciąży. Wszystko dlatego, że może doprowadzić do uszkodzenia mózgu i rdzenia kręgowego dziecka w pierwszym trymestrze ciąży. Właśnie dlatego ciężarnym zaleca się suplementację tej substancji.

Jakie są zalecenia dietetyczne przy niedokrwistości?

Dieta przy anemii powinna być zbilansowana i zgodna z zasadami Piramidy Zdrowego Żywienia. Co jeść przy anemii?

• Produkty pochodzenia zwierzęcego będące źródłem żelaza hemowego

Produkty mięsne, a szczególnie czerwone mięso, to źródło lepiej przyswajalnego żelaza hemowego. Bogate w żelazo jest chude mięso, np. wołowina, wątróbka, schab. Poza tym, żelazo zawierają też jaja i ryby. Oczywiście, produkty pochodzenia roślinnego także zawierają sporą dawkę żelaza (szparagi, fasola, szpinak, sałata, natka pietruszki, orzechy itp.) tyle, że niehemowego, co nieco pogarsza przyswajanie tej substancji.

• Produkty bogate w witaminę C

Witamina C poprawia przyswajanie żelaza. Doskonałym źródłem witaminy C są warzywa, natka pietruszki, sok z pomarańczy i oczywiście sok z cytryny. Produkty bogate w witaminę C warto łączyć w jednym posiłku z tymi z dużą zawartością żelaza.

• Produkty bogate w witaminę B6

W diecie przy anemii nie powinno zabraknąć pełnoziarnistego pieczywa, kapusty, szpinaku, fasolki szparagowej, bananów i orzechów, które są świetnym źródłem witaminy B6. Ta witamina również bierze udział w procesie krwiotworzenia.

• Produkty bogate w witaminę B12

Do procesu wytwarzania czerwonych krwinek jest potrzebna także witamina B12, która niemal wyłącznie jest dostarczana przez produkty pochodzenia zwierzęcego, ponieważ jest ona produkowana przez bakterie zamieszkujące w organizmie. Można znaleźć ją w małych ilościach również w jajkach, serze żółtym, twarogach, mleku, jogurtach i kefirach.

• Produkty zawierające kwas foliowy

Warzywa liściaste, a więc kapusta, sałata, jarmuż czy natka pietruszki, to doskonałe źródło kwasu foliowego, którego niedobór może doprowadzić do niedokrwistości.

Jakich produktów unikać przy niedokrwistości?

Jak wspomniano, najważniejsze jest znalezienie przyczyny anemii. To konieczne, aby doprecyzować metody leczenia, a także jadłospis. Jeśli stwierdza się niedobór żelaza, to podstawą diety jest spożywanie produktów bogatych w żelazo, których nie należy łączyć z produktami, które mogą hamować wchłanianie żelaza, czyli zawierającymi polifenole (zielona herbata, soja, fasola) lub fityniany (np. produkty zbożowe z pełnego przemiału, orzechy, tofu, migdały itd.). Wchłanianie żelaza mogą pogarszać także kawa oraz suplementy zawierające magnez czy cynk. Aby więc przy stosowaniu wymienionych produktów jednocześnie nie upośledzać wchłaniania żelaza, konieczny jest odpowiedni odstęp – przynajmniej kilku godzin, między zastosowaniem preparatów lub produktów zawierających żelazo, a produktami upośledzającymi jego wchłanianie.

Przy niedokrwistości lepiej unikać alkoholu, który może zaburzać prawidłową pracę szpiku kostnego, w którym powstają nowe komórki krwi.

Dieta przy anemii u kobiet w ciąży

Anemia często dotyka kobiety w ciąży, z czego w ponad 70% przypadków, za jej główną przyczynę uznaje się niedobór żelaza. Wszystko dlatego, że w czasie ciąży, organizm kobiety wykazuje zwiększone zapotrzebowanie na żelazo. Na początku ciąży, żelazo jest niezbędne do prawidłowego rozwoju płodu, z kolei pod koniec ciąży, stanowi zabezpieczenie organizmu przed okołoporodową utratą krwi.

• Anemia w ciąży – co jeść?

Przy stwierdzonej anemii w ciąży konieczne jest zastosowanie odpowiednio zbilansowanej diety, wzbogaconej o suplementację. Przy anemii warto spożywać przez cały okres ciąży preparaty z zawartością żelaza na poziomie 30-60 mg. W diecie powinny znaleźć się produkty, które zawierają łatwo wchłaniane żelazo. Chodzi tu np. o chude mięso, ryby, szpinak, buraki czy bób. Wchłanianie żelaza można dodatkowo wzmocnić, łącząc produkty bogate w żelazo z produktami bogatymi w witaminę C, np. sokiem pomarańczowym, sokiem z cytryny czy natką pietruszki.

Odpowiednia dieta przy anemii jest bardzo ważna, szczególnie w ciąży. Nieleczona anemia w ciąży może doprowadzić do przedwczesnego porodu, a czasem nawet poronienia.

Dowiedz się więcej o procesie rejestracji w bazie potencjalnych Dawców szpiku. Dołącz do nas już dziś i podaruj komuś drugą szansę na życie!